Optyka na złotej: Ciekawostki

Ciekawostki Historia okularów i soczewek kontaktowych Fakty i mity Wady wzroku

Lekarze zajmujący się zagadnieniami związanymi ze wzrokiem i jego korekcją bardzo często spotykają się z błędnymi opiniami pacjentów dotyczącymi profilaktyki oraz ochrony wzroku. Znaczna część tych opinii buduje wzorce zachowań których konsekwencją może być pogorszenie widzenia.

Nasi lekarze oraz optometryści, posiadający kompletną wiedzę okulistyczną odpowiedzą na wszelkie pytania dotyczące profilaktyki, diagnostyki, korekty oraz prawidłowej higieny wzroku.

Informacje przedstawione na tej stronie mają jedynie charakter informacyjny i poglądowy i nie stanowią podstawy do diagnozowania konkretnych stanów chorobowych u indywidualnych osób, a przekazywanie przez firmę Optyka Na Złotej informacji ogólnych dotyczących stanu zdrowia i wad wzroku nie zastępuje porady lekarza specjalisty.

OKULARY

Sporadyczne wzmianki o próbach sztucznego potęgowania siły wzroku możemy odnaleźć już w starożytności, nie mamy jednak żadnego dowodu na potwierdzenie ich stosowania. Starożytni Grecy zauważyli, że obrazy obserwowane przez kuliste naczynie wypełnione wodą powiększają swoje rozmiary, używali też prostych narzędzi powiększających, jakimi były wklęsłe lustra. Według niektórych źródeł cesarz Neron podczas oglądania walk w Koloseum używał soczewki z oszlifowanego szmaragdu, aby skorygować krótkowzroczność.

Arabski uczony Alhazen żyjący na przełomie X i XI wieku w Egipcie jako pierwszy formalnie opisał właściwości soczewki. Dlatego też pierwsze okulary w naszym otoczeniu kulturowym zawdzięczamy arabom.

Najstarsze udokumentowane użycie okularów odnotowano w Chinach na przełomie V i VI wieku. W swoich zapiskach Marco Polo podczas podróży po Chinach w roku 1270 wspomina o szkłach utrzymywanych przed oczami przez druty oparte na uszach, używanych przez Chińczyków do czytania.

W Toskanii znajduje się grób Salvino d’Armato degli Armati, Florentyńczyka, na którym znajduje się inskrypcja: „Tutaj leży Salvino d’Armato degli Armati z Florencji, wynalazca okularów. Niechaj Bóg zapomni mu winy”. Pomimo, że wielu badaczy uważa, że był on wynalazcą okularów, badania genealogiczne nie potwierdzają istnienia takiej osoby.

Początkowo płasko-wypukłe soczewki ze szkła lub kwarcu kładziono na kartach z tekstem. Nie używano słowa „okulary, a soczewki te nazywano po prostu „kamieniami do czytania”. Pierwsze egzemplarze okularów korygowały dalekowzroczność, ułatwiały czytanie oraz pisanie. Zostały opisane około 1300 roku. Okulary dla krótkowidzów pojawiły się w Niemczech dopiero w XV wieku. W 1784 roku uczony i polityk Benjamin Franklin wykonał pierwsze okulary dwuogniskowe, a w 1827 roku Anglik George Bidell Airy skonstruował okulary cylindryczne.

Najstarsze zachowane okulary w Europie zostały odnalezione w Elblągu, soczewki osadzone są w rogowej oprawie. Pochodzą one z XV wieku.

Najbardziej zaawansowaną technologię używaną do produkcji soczewek okularowych stanowią soczewki progresywne. Pierwsze soczewki progresywne powstały w 1907 roku, ale dopiero w 1959 roku rozpoczęto ich przemysłową produkcję.

SOCZEWKI KONTAKTOWE

Umieszczenie bezpośrednio na oku elementów korygujących wadę wzroku jako pierwszy zaproponował nie kto inny, jak Leonardo da Vinci. Niestety pomysł tak dalece wyprzedzał możliwości ówczesnej epoki, że jak wiele innych innowacyjnych projektów, trafił do szuflady wynalazcy.

Pierwszą soczewkę na zamówienie mężczyzny pozbawionego powieki wykonał w 1887 roku Anton Muller, chory nosił soczewkę z powodzeniem przez kilkanaście lat. Za prawdziwego ojca soczewek kontaktowych uznaje się jednak Adolfa Eugena Ficka, który udoskonalił projekt Mullera i na początku XX wieku opracował soczewkę szklaną. Miały one zasadniczą wadę gdyż były niewygodne, ciężkie i mało komfortowe.

Dopiero w 1936 roku pojawiły się soczewki wykonane częściowo ze szkła, a częściowo z plastiku, zastąpione rok później przez soczewki z pleksiglasu używane aż do początku lat 80. W latach pięćdziesiątych zmieniono konstrukcję soczewek, które zakrywały jedynie rogówkę oka a nie, jak dotychczas, całe oko. Pomimo zmiany konstrukcji największa wada, czyli brak przepuszczalności tlenu, pozostała. Dopiero po kolejnych 25 latach stworzono żelowe soczewki gazoprzepuszczalne.

W 1999 do ich składu włączono silikon, który obecny jest w większości stosowanych soczewek kontaktowych. W chwili obecnej bardzo dużą popularnością cieszą się soczewki jednodniowe.

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ

Nazwa „krótkowzroczność”, inaczej myopia, pochodzi z języka greckiego i w dosłownym tłumaczeniu znaczy mrużyć. Jest to najczęściej spotykana wada refrakcyjna oka. Obiekty położone w znacznej odległości od oka są odbierane jako zniekształcone lub są widziane niewyraźnie. Krótkowidz, aby ostrzej widzieć, przysuwa przedmiot bliżej oczu lub podchodzi bliżej do obiektu np. do telewizora. Na pogłębienie się wady znaczny wpływ mają uwarunkowania środowiskowe – głównie praca wzrokowa z bliskiej odległości, jaką jest np. praca z wykorzystaniem komputera. Z reguły jest ona rozpoznawana pomiędzy 8 i 12 rokiem życia w okresie dojrzewania, gdy następuje gwałtowny wzrost i wielkość wady ulega powiększeniu. Kobiety mające predyspozycje do powstawania krótkowzroczności są narażone na jej pogłębienie w wyniku ciąży. Najpowszechniej stosowaną metodą wyrównywania krótkowzroczności jest korekcja za pomocą okularów z zastosowaniem soczewek okularowych o minusowej mocy. Niestety soczewka okularowa jest oddalona od oka średnio o ok. 12 mm, dlatego też obraz powstający na siatkówce jest pomniejszony w stosunku do rzeczywistości. W celu wyeliminowania tego zjawiska bardziej wskazane jest stosowanie soczewek kontaktowych.

NADWZROCZNOŚĆ

Nadwzroczność jest drugą obok krótkowzroczności najczęściej spotykaną wadą refrakcyjną oka ludzkiego. Najczęściej choroba pojawia się już w dzieciństwie, przyjmując postać utajnioną i ujawnia się około 40 roku życia w momencie osłabienia mechanizmów akomodacji. Nadwzroczność najczęściej jest uwarunkowana genetycznie. Fizjologicznie nadwzroczność występuje u małych dzieci, posiadają one jednak tak silną akomodację, że podczas patrzenia na odległe obiekty są w stanie zniwelować nadwzroczność rzędu 6-7 dioptrii. Nadwzroczne oko widzi nieostro zarówno przedmioty znajdujące się blisko, jak i oddalone. U dzieci i młodzieży umiejętność skompensowania wady przy użyciu akomodacji wymaga ogromnego wysiłku i powoduje bóle głowy i oczu, zaburza prawidłowe funkcjonowanie układu mięśniowego doprowadzając do akomodacyjnego zeza zbieżnego. U dzieci i młodzieży badanie wielkości wady odbywa się po wcześniejszym czasowym całkowitym farmakologicznym porażeniu akomodacji przy użyciu tropikamidu lub atropiny. Najpowszechniejszą metodą korygowania nadwzroczności jest stosowanie okularów z soczewkami o plusowej mocy. W ostatnich latach ze względu na niewątpliwe zalety coraz szersze grono zwolenników zdobywa metoda korekcji polegająca na zastosowaniu soczewek kontaktowych.

PREZBIOPIA

Prezbiopia to wada układu wzrokowego uniemożliwiająca wyraźne widzenie przedmiotów znajdujących się blisko. Nie jest chorobą, lecz naturalnym procesem fizjologicznym dotykającym każdego człowieka – nie podlega więc leczeniu, lecz korekcji mającej na celu osiągnięcie wyraźnego i komfortowego widzenia. Zauważamy ją najczęściej po 40-tym roku życia, choć utrata zdolności akomodacyjnych oczu rozpoczyna się już w momencie narodzin. Związane jest to ze stopniowym oddalaniem się punktu leżącego najbliżej oczu w którym jeszcze widzimy wyraźnie. W momencie gdy znajduje się on w odległości nie mniejszej niż 40-50 cm, zaczyna budzić nasz niepokój. Należy wtedy sięgnąć po rozwiązania poprawiające komfort oraz dające radość wyraźnego widzenia. W przypadku osób które nie nosiły dotąd okularów, należy zastosować do czytania korekcję dodatnią, dla osób noszących już okulary stosujemy mocniejszą moc do bliży, w przypadku mocy dodatniej, lub słabszą moc, w przypadku mocy ujemnej. Najprostszym, a zarazem najmniej komfortowym rozwiązaniem, jest stosowanie osobnych okularów do czytania. To rozwiązanie zmusza nas do ciągłej zmiany okularów w zależności od odległości w jakiej znajdują się obserwowane przedmioty. Z pozoru prosta czynność, taka jak czytanie gazety i jednoczesne zerkanie na ekran telewizora czy też wyjście po zakupy przy którym aby przeczytać cenę musimy zmienić okulary, staje się nagle irytująca. I tu z pomocą przychodzą nam okulary progresywne dające nam pełną swobodę oraz komfort patrzenia bez konieczności ciągłej zmiany okularów. Wiele osób stara się jak najdłużej nie stosować okularów korekcyjnych błędnie sądząc że w ten sposób powstrzymuje proces prezbiopii. Jedynym efektem jest przeciążenie wzroku, pogorszenie samopoczucia i spadek kondycji psychofizycznej. Właściwie dobrane i wykonane okulary z soczewkami progresywnymi pozwalają nam w pełni cieszyć się życiem i czerpać radość z poprawnego widzenia.

ASTYGMATYZM

Astygmatyzm, podobnie jak krótkowzroczność czy nadwzroczność, nie jest chorobą, lecz wadą optyczną oka. Odpowiednio dobrane cylindryczne soczewki kontaktowe lub okularowe umożliwiają powrót do komfortowego, wyraźnego widzenia. Jeżeli wada jest niewielka, obserwowane przedmioty są jedynie lekko nieostre, zamglone w sposób niemal niedostrzegalny. W przypadku bardziej zaawansowanego astygmatyzmu kontury przedmiotów widzimy zdecydowanie nieostre, przedmioty wydają się nam lekko zniekształcone i rozmyte, patrząc na krzyż możemy niemal nie dostrzegać jednego z ramion. Pojawia się szybkie zmęczenie oraz ból oczu, ból głowy, mimowolne ruchy mięśni czoła i powiek. O astygmatyzmie u dzieci może świadczyć mrużenie oczu, tarcie oczu, siadanie bardzo blisko telewizora, trzymanie zabawek bardzo blisko buzi. Najczęściej spotykany astygmatyzm regularny koryguje się przy pomocy torycznych soczewek kontaktowych lub okularów ze szkłami cylindrycznymi.